Je genen zitten boordevol informatie over wie je bent, hoe je eruit ziet en voor welke ziekten je genetische aanleg hebt. Iedereen die dat wenst, kan zijn genoom in kaart laten brengen via een test die je online bestelt. Zou jij een genoomanalyse overwegen? Lees dan even verder, want dit is wat je moet weten.
Ik vind het feit dat je je DNA in kaart kan laten brengen superinteressant. Het is nog niet zo gangbaar en ik heb dus veel vragen.
Mie, bij aanvang van het project
1. Wat wordt er onderzocht?
Jouw genoom. Dat is persoonlijk en uniek. Het bestaat uit een opeenvolging van letters die in een specifieke combinatie bepalen hoe jij er uit ziet en voor welke karaktertrekken of aandoeningen jij aanleg hebt.
Bij een test brengt men niet je volledige genoom in beeld. Dat bestaat uit een slordige 3,2 miljard lettertjes. Die uitlezen en interpreteren zou tijdrovend zijn, duur, en niet informatief. Men brengt een deel van je genetische kaart in beeld. Precies dat deel dat nodig is om info te krijgen over de gevraagde kenmerken.
Het DNA uit je mond kan men opvangen uit je speeksel. Wie een genoomanalyse wil, levert dus een speekselstaal af. Een bloedprik is niet nodig.
2. Welke info levert de test (niet) op?
Jouw genetisch rapport bestaat uit een lijst met kenmerken en je genetische aanleg ervoor. De kenmerken zijn heel divers: van haarkleur tot diabetesgevoeligheid, van spiersterkte tot risico op hartfalen. Misschien levert de test ook informatie op waar je niet op bedacht was. Het is best om op voorhand uit te zoeken op welke kenmerken men test.
Wie je bent, is altijd een complexe samenwerking tussen je genen, je opvoeding, je gedrag en je omgeving. Een genetische test biedt dus zelden 100% zekerheid over de vraag of je bijvoorbeeld deze of gene ziekte zal ontwikkelen. Het gaat vrijwel altijd om verhoogde risico’s of verminderde aanleg.
Ten slotte zijn de resultaten natuurlijk enkel gebaseerd op de huidige kennis en interpretatiemogelijkheden. Heel wat interacties tussen genen onderling en genen en de omgeving heeft men op dit moment nog niet doorgrond.
3. Wie leest er mee?
Als je een speekselstaal aanlevert aan een labo en dat laat uitlezen, beschikt dat labo uiteraard over jouw genetische kaart. Wie een genoomanalyse wenst, leest best de privacybepalingen van het bedrijf. Zo kom je te weten welke data opgeslagen worden en met welk doel (onderzoek, commercieel,..).
4. Wat met de cijfers?
Een genoomanalyse biedt je een heleboel informatie over jou, je afkomst, je gezondheid, en nog heel wat meer. Boeiend, maar niet altijd even eenvoudig.
Wat betekenen die percentages precies? Er is immers een verschil tussen een hoge kans en een verhoogde kans op een aandoening. Zoals gezegd toont een DNA-test verhoogde kansen aan. Een verhoogde kans bovenop een uiterst kleine basiskans betekent daarom nog niet meteen een groot risico.
Bovendien zijn we allemaal drager van tientallen verhoogde risico’s in ons DNA. Niet elke aanleg zal zich ook manifesteren (gelukkig maar!). Slechts een klein aantal aandoeningen is enkel terug te brengen tot een genetisch defect. In zowat alle andere gevallen gaat het om een wisselwerking tussen genen, gedrag, omgeving, enz.
5. Wat te doen/denken na de test?
Eens je de resultaten van een genoomanalyse ontvangen hebt, moet je er ook mee omgaan. Hoe zou jij omgaan met een verhoogd risico op een aandoening? Welk gedrag zal mee bepalen of je genetische aanleg ook tot uitdrukking komt? Op welke termijn is deze info belangrijk? Kortom, een genoomanalyse kan veel info bieden maar ze kan evenveel nieuwe vragen opwerpen.
Je DNA deel je trouwens voor een groot stuk met je familie. De resultaten die je ontvangt, zijn mogelijk ook van toepassing op hen. Laat je de familie weten dat je de test laat afnemen? En zou je hen inlichten over de resultaten? Het enige juiste antwoord op deze vragen bestaat niet. Wat je met je familie deelt, hangt af van jullie relatie, maar een aandachtspunt is het zeker wel.
